Το γλαύκωμα είναι μια σοβαρή πολυπαραγοντική νόσος που αφορά εκατομμύρια ανθρώπους (4,4 εκατομμύρια παγκοσμίως). Είναι μια μη αναστρέψιμη οφθαλμική κατάσταση που στα αρχικά στάδια, ως επί το πλείστον, είναι ασυμπτωματική ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην απόλυτη τύφλωση, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Στο γλαύκωμα, το οπτικό νεύρο (το νεύρο που συνδέει τον οφθαλμό με τον εγκέφαλο) καταστρέφεται. Η συχνότερη αιτία είναι η υψηλή πίεση εντός του οφθαλμού (υψηλή ενδοφθάλμια πίεση).
Γλαύκωμα, ο σιωπηλός κλέφτης της όρασης
Συμπτώματα
Συνήθως το γλαύκωμα είναι ασυμπτωματικό. Αναπτύσσεται αργά και καταστρέφει σταδιακά την όραση, επηρεάζοντας πρώτα την περιφερική. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος που οι περισσότεροι ασθενείς με γλαύκωμα δεν συνειδητοποιούν ότι πάσχουν.e
Η βασική αιτία του γλαυκώματος, όπως προαναφέρθηκε, είναι η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Αυτό συμβαίνει όταν υπάρχει αδυναμία σωστής αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού (υγρό που παράγεται στο εσωτερικό του ματιού). Η παρατεταμένη έκθεση του οπτικού νεύρου στην ενδοφθάλμια πίεση μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή των νευρικών του ινών. Πρέπει να γίνει σαφές πως δεν υπάρχει πάντα γλαύκωμα όταν υπάρχει αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση. Η περίπτωση αυτή χαρακτηρίζεται ως οφθαλμική υπερτονία.
Παράγοντες που προδιαθέτουν (προδιαθεσικοί παράγοντες)
- Ηλικία (γήρανση)
- Μαύρη φυλή
- Κληρονομικότητα
- Υψηλή μυωπία
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Υπέρταση
- Οφθαλμικός τραυματισμός
- Μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης
- Χρόνιο απλό γλαύκωμα ή γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας
Σε αυτόν τον τύπο γλαυκώματος η αποχέτευση του υδατοειδούς υγρού είναι ανοιχτή ενώ παρατηρείται και αυξημένη αντίσταση στην εκροή του υδατοειδούς υγρού μέσω του δοκιδωτού πλέγματος (του διηθητικού ηθμού που βρίσκεται στη γωνία μεταξύ κερατοειδούς και ίριδας και αποτελεί το βασικό μέρος του αποχετευτικού συστήματος του υδατοειδούς). Είναι η πιο συχνή και ύπουλη μορφή γλαυκώματος καθώς είναι εντελώς ασυμπτωματική. Αυτή η αντίσταση στην εκροή είναι η αιτία της αύξησης της ενδοφθάλμιας πίεσης που με τη σειρά της θα προκαλέσει την καταστροφή του οπτικού νεύρου.
- Γλαύκωμα κλειστής γωνίας (οξύ γλαύκωμα)
Παρατηρείται όταν η γωνία μεταξύ του περιφερικού κερατοειδούς και της ίριδας είναι στενή ή εντελώς κλειστή. Οι ασθενείς με μεγάλη υπερμετρωπία καθώς και αυτοί μεγαλύτερης ηλικίας έχουν περισσότερες πιθανότητες να το παρουσιάσουν. Η εγκατάστασή του είναι συνήθως αιφνίδια με έντονο πόνο γύρω και πίσω από το μάτι, θολή όραση και ερυθρότητα. Συχνά συνοδεύεται με ναυτία και εμέτους ή έντονο πονοκέφαλο. Είναι ένα οφθαλμολογικό επείγον και πρέπει να αντιμετωπιστεί το συντομότερο δυνατό.
Η πιο συχνή μορφή γλαυκώματος είναι το χρόνιο απλό γλαύκωμα ανοικτής γωνίας.
- Υπ’ οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας
Σε αυτή την περίπτωση ο ασθενής πάσχει από παροδικές κρίσεις κλειστής γωνίας οι οποίες πολλές φορές μπορεί και να μην γίνουν αντιληπτές. Η ίριδα κλείνει την φυσική αποχέτευση του πρόσθιου θαλάμου μηχανικά (κυρίως όταν διαστέλλεται) και έτσι τα κύματα αυξημένης πίεσης που δημιουργούνται καταστρέφουν σταδιακά το οπτικό νεύρο. Αρκετά συχνά, οι ασθενείς αυτοί αισθάνονται έντονο άλγος, κυρίως όταν βρίσκονται σε ημίφως, ή βλέπουν φωτοστέφανα (haloes) σε φωτεινές πηγές.
Είναι ίσως η σοβαρότερη μορφή γλαυκώματος. Συμβαίνει σε 1:10000 γεννήσεις. Εμφανίζεται συνήθως στη πρώιμη παιδική ή νηπιακή ηλικία (4 πρώτα χρόνια της ζωής) . Το παιδί είναι αρκετά ανήσυχο, έχει δακρύρροια, τρίβει τα μάτια του συχνά και παρουσιάζει αυξημένη φωτοευαισθησία. Θα πρέπει να γίνεται πάντα κατά τη γέννηση μια οφθαλμολογική εξέταση του νεογνού.
- Γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης (normaltensionglaucoma)
Σε μερικούς ασθενείς εμφανίζεται η νόσος ενώ η ενδοφθάλμια πίεση είναι σε φυσιολογικές ή ακόμα και χαμηλές τιμές. Οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να εξετάζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα με απεικονιστικές μεθόδους του οπτικού νεύρου καθώς και με οπτικά πεδία για να αντιμετωπιστεί εγκαίρως μία πιθανή εξέλιξη του γλαυκώματος.
Το γλαύκωμα είναι μια πολυπαραγοντική νόσος. Οι παράγοντες κινδύνου διακρίνονται σε μη τροποποιήσιμους (ηλικία, κληρονομικό ιστορικό,DNA) και τροποποιήσιμους (ενδοφθάλμια πίεση).
Έτσι λοιπόν, ο βασικός μας στόχος είναι η μείωση του βασικότερου τροποποιήσιμου παράγοντα κινδύνου, της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Η ενδοφθάλμια πίεση μπορεί να ρυθμιστεί με δύο βασικούς τρόπους:
- τη μείωση της παραγωγής του υδατοειδούς υγρού
- την αύξηση της αποχέτευσής του
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη χορήγηση φαρμάκων (κολλυρίων, χαπιών ή ενέσιμων).
Εκτός από τα κλασσικά φάρμακα υπάρχουν και άλλοι μέθοδοι ρύθμισης της ενδοφθάλμιας πίεσης.
Λόγω της γήρανσης του παγκόσμιου πληθυσμού, ο επιπολασμός του γλαυκώματος συνεχώς αυξάνεται.
Τα laser στο γλαύκωμα
- SLT-Εκλεκτική laser τραμπεκιουλοπλαστική
Τι ακριβώς είναι το SLT;
Είναι μια αποτελεσματική διαδικασία laser (μη θερμικό και μη επεμβατικό laser) η οποία μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση . Ο χρόνος που χρειάζεται για να ολοκληρωθεί η θεραπεία συνήθως δεν ξεπερνά τα 15 λεπτά. Η μέθοδος SLT είναι μια ήπια και καθόλου καταστροφική επέμβαση που επιτρέπει στη διαδικασία να επαναληφθεί, εφόσον κριθεί σκόπιμο.
Αυτό συμβαίνει σε αντίθεση με τις προηγούμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως το ArgonLaser (ALT), όπου εκεί επισυμβαίνει σημαντική αλλοίωση της ανατομίας και ουλοποίηση της περιοχής.
Πως λειτουργεί η τεχνολογία SLT:
Το SLT laser χρησιμοποιεί βραχείς παλμούς φωτός χαμηλής ενέργειας που έχουν στόχο τη χρωστική ή τη μελανίνη που βρίσκεται σε ειδικά κύτταρα στο πάσχον μάτι. Οι μηχανισμοί επούλωσης του σώματος αντιδρούν, με αποτέλεσμα να καθαρίζει ο διηθητικός ηθμός του οφθαλμού και να αυξάνεται η εκροή του υδατοειδούς υγρού. Η διαδικασία ουσιαστικά βελτιώνει τον μηχανισμό αποχέτευσης του οφθαλμού και με αυτό τον τρόπο μειώνεται η ενδοφθάλμια πίεση.
Το SLT μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση κατά μέσο όρο 25-30% στο 75-85% των ασθενών που υποβάλλονται στην θεραπεία.
Στο γλαύκωμα συνήθως νοσούν και οι δύο οφθαλμοί.
Εάν το SLT δεν έχει αποτέλεσμα, υπάρχουν εναλλακτικές προτάσεις άλλων μορφών θεραπείας όπως φαρμακευτική ή χειρουργική αγωγή.
- Περιφερική Ιριδοτομή με Yag laser
Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στο γλαύκωμα κλειστής γωνίας ή στο χρόνιο ύπ’οξυ γλαύκωμα. Η θεραπεία γίνεται με θερμικό laser (yag). Ο σκοπός της θεραπείας είναι να επιτευχθεί άμεση επικοινωνία του πρόσθιου με τον οπίσθιο θάλαμο που θα βοηθήσει στην απελευθέρωση της γωνίας αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού. Αυτό επιτυγχάνεται με τη δημιουργία μικρών οπών στην περιφέρεια της ίριδας. Η αποκατάσταση είναι γρήγορη και απλή με τη χρήση στεροειδών τοπικά.
Με τη βοήθεια μιας μικροσκοπικής κάμερας και ενός ειδικού Laser καταστρέφουμε τις απολήξεις του ακτινωτούσώματος που παράγουν το υδατοειδές υγρό, μειώνοντας έτσι την παραγωγή του.
Είναι η περισσότερο διαδεδομένη χειρουργική μέθοδος του γλαυκώματος. Με την μέθοδο αυτή κατασκευάζουμε χειρουργικά, κάτω από το άνω βλέφαρο, μια τεχνητή οδό αποχέτευσης του υδατοειδούς υγρού από τον πρόσθιο θάλαμο προς την εξωτερική επιφάνεια του σκληρού χιτώνα. Είναι μια αρκετά σοβαρή επέμβαση που έχει ως στόχο την ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης όταν τα κολλύρια και οι άλλες φαρμακευτικές θεραπείες δεν μπορούν πλέον να βοηθήσουν.
- MIGS (Minimally Invasive Glaucoma Surgery)
Τα MIGS αποτελούν τις νεότερες χειρουργικές θεραπείες για τη ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Πρόκειται για μικροσκοπικά ενθέματα που μπορούν να δώσουν εξαιρετικά αποτελέσματα πίεσης με μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο ένθεσης.
Οι αντιγλαυκωματικές βαλβίδες(Ahmed, Beaverd, Molteeno etc.) είναι ενθέματα που χρησιμοποιούνται κυρίως σε ασθενείς με γλαύκωμα, όταν αυτό δεν μπορεί να ρυθμιστεί με κάποια από τις παραπάνω θεραπείες. Οι μηχανισμοί αυτοί μπορούν να ελέγξουν την εκροή του υδατοειδούς σε ένα τρίτο χώρο και να ρυθμίσουν ελεγχόμενα και σταθερά τα επίπεδα της ενδοφθάλμιας πίεσης.
