Επιπεφυκίτιδα Αίτια και τρόποι αντιμετώπισης

Η επιπεφυκίτιδα είναι μία φλεγμονή του οφθαλμού και συγκεκριμένα του επιπεφυκότα. Ο επιπεφυκότας είναι εκείνη η λεπτή, ημι-διαφανής  βλεννογόνος μεμβράνη, που καλύπτει εσωτερικά την οπίσθια επιφάνεια των βλεφάρων και την πρόσθια επιφάνεια του σκληρού χιτώνα, δηλαδή το άσπρο τμήμα του βολβού. Είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται πολύ συχνά και τις περισσότερες φορές δεν είναι σοβαρή.

1. Ερεθισμός: Οι ήπιες επιπεφυκίτιδες είναι συνήθως αποτέλεσμα ερεθισμών που μπορεί να προκληθεί από καπνό, καυσαέριο, σκόνη, νερό πισίνας κ.α. Η αντιμετώπιση τέτοιων ήπιων ερεθιστικών επιπεφυκίτιδων βασίζεται κυρίως στη χορήγηση άφθονων σταγόνων τεχνητών δακρύων και στην απομάκρυνση του παράγοντα που προκάλεσε τον ερεθισμό.
2. Τραύμα ή ξένο σώμα στο μάτι: Τα συμπτώματα έχουν ξαφνική έναρξη και περιλαμβάνουν αυξημένη δακρύρροια και ευαισθησία στο φως. Πόνος και φωτοευαισθησία υπάρχουν συνήθως σε σοβαρότερες καταστάσεις.
3. Ιογενής επιπεφυκίτιδα (ίωση στο μάτι): Συνήθως υπεύθυνοι είναι αδενοϊοί. Αυτοί οι ιοί μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού η οποία μπορεί να προηγείται, να είναι ταυτόχρονη ή να ακολουθεί την ιογενή επιπεφυκίτιδα.Στην επιδημική μορφή (όπου υπεύθυνοι είναι οι αδενοϊοί 3, 8 και 19) η μετάδοση γίνεται πολύ εύκολα, τόσο από το ένα μάτι στο άλλο όσο και από τον ασθενή στους οικείους του. Λόγω της υψηλής πιθανότητας μετάδοσης ο ασθενής πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα την υγιεινή του. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο σπίτι κατά τη χρήση προσωπικών ειδών όπως μαξιλαριών, πετσετών κλπ., που έχουν έλθει σε επαφή με το μολυσμένο μάτι ή τις εκκρίσεις του, ενώ επιβάλλεται το συχνό πλύσιμο των χεριών ή και η χρήση αντισηπτικού (αλκοολούχο διάλυμα). Η αίσθηση ξένου σώματος, ο πόνος, η έντονη ερυθρότητα καθώς και το οίδημα του βλεφάρου είναι τα συμπτώματα της νόσου. Οι προ-ωτιαίοι λεμφαδένες (αδένες μπροστά από το αυτί) είναι συχνά ψηλαφητοί.Τα συμπτώματα είναι αρκετά σοβαρά και η πορεία της νόσου μεγάλη (πολλές φορές μπορεί να διαρκέσει ακόμα και ένα μήνα). Η ιογενής επιπεφυκίτιδα σχεδόν ποτέ δεν προκαλεί μόνιμες βλάβες, ούτε απειλεί την όραση.
4. Μικροβιακή επιπεφυκίτιδα: Είναι συχνότερες στα παιδιά λόγω του ασθενέστερου αμυντικού συστήματος τους. Ο αιμόφιλος της ινφλουέντσας ήταν κάποτε συχνό αίτιο επιπεφυκίτιδας κυρίως σε παιδιά κάτω των 5 ετών, αλλά η επίπτωσή του έχει περιοριστεί χάρη στα προγράμματα εμβολιασμού. Τέτοιες επιπεφυκίτιδες αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με κολλύρια χλωραμφενικόλης. Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, ένα από τα συνηθέστερα μικροβιακά αίτια, προκαλεί φλεγμονή στις ρίζες των βλεφαρίδων (βλεφαρίτιδα). Ο επιδερμικός σταφυλόκοκκος εμφανίζει παρόμοια κλινική εικόνα αλλά γενικά η φλεγμονή είναι ηπιότερη.Τα αντιβιοτικά κολλύρια και άφθονα τεχνητά δάκρυα είναι η θεραπεία εκλογής.Οι μικροβιακές επιπεφυκίτιδες μπορεί να είναι το ίδιο μολυσματικές με τις ιογενείς. Το συχνό πλύσιμο των χεριών, καθώς και η τήρηση των στοιχειωδών κανόνων υγιεινής μπορούν να αποτρέψουν τη μετάδοση της λοίμωξης από το παιδί στους οικείους του.
5. Αλλεργική επιπεφυκίτιδα: Η γύρη, τα καλλυντικά, τα οικιακά απορρυπαντικά, τα διάφορα υλικά των ρούχων και τα κατοικίδια ζώα είναι λίγα μόνο από τα μέλη της τεράστιας λίστας των πιθανών αλλεργιογόνων. Το κύριο σύμπτωμα της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι ο κνησμός αλλά πολλές φορές μπορεί να συνυπάρχει και αίσθημα ξένου σώματος, ευαισθησία στο φως και εκκρίσεις οι οποίες είναι συνήθως νηματοειδείς (σαν μικρές κλωστές). Η εαρινή επιπεφυκίτιδα εμφανίζεται συνήθως την άνοιξη και το φθινόπωρο. Το βασικό σύμπτωμα και εδώ είναι ο κνησμός που είναι ιδιαίτερα έντονος. Ενίοτε προσβάλλει και τον κερατοειδή οπότε μιλάμε για εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα. Η επιπεφυκίτιδα με γιγαντιαίες θηλές είναι μια άλλη μορφή επιπεφυκίτιδας, που εμφανίζεται σε χρήστες ΦΑΚΩΝ ΕΠΑΦΗΣ και υποχωρεί με τη διακοπή της χρήσης τους. Το σημαντικότερο στη θεραπεία κάθε αλλεργίας όπως και στη θεραπεία της αλλεργικής επιπεφυκίτιδας είναι η απομάκρυνση του παράγοντα που την προκαλεί (αλλεργιογόνο). Εκτός από αυτό υπάρχουν και αρκετά φάρμακα, που μπορούν να περιορίσουν τα αλλεργικά επεισόδια και να κάνουν τα συμπτώματα της αλλεργίας ηπιότερα. Οι σταθεροποιητές των μαστοκυττάρων, μπορούν να βελτιώσουν ή ακόμα και να ελέγξουν την έναρξη μιας αλλεργίας. Οι παράγοντες αυτοί δεν δημιουργούν τοξικότητα στην επιφάνεια του οφθαλμού και είναι ακίνδινοι. Τα κλασσικά αντιισταμινικά ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιούνται. Ενοχοποιούνται για την πρόκληση αλλεργικής ανρτίδρασης στα βλέφαρα και στον επιπεφυκότα. Νεότερα αντιισταμινικά, όπως η ολοπαταδίνη, έχουν παρατεταμένη αντιισταμινική δράση και χορηγούνται σε αλλεργικές επιπεφυκίτιδες κάθε αιτιολογίας. Σε πολλές περιπτώσεις η χρήση στεροειδών είναι απαραίτητη για την καταστολή της φλεγμονής αλλά θα πρέπει να είναι όσο τον δυνατό πιο περιορισμένη.

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι επιπεφυκίτιδα δεν είναι ένα πρόβλημα ιδιαίτερα σοβαρό. Προβλήματα όμως μπορεί να δημιουργηθούν από την επιπόλαια αντιμετώπιση και κυρίως από την αλόγιστη ή άσκοπη χρήση των τοπικών στεροειδών. Τα κορτικοστεροειδή, ακόμα και αυτά που συνδυάζονται, σε μορφή κολλυρίου η αλοιφής, με αντιβιοτικά, μπορεί να επιταχύνουν την σκλήρυνση του φακού (καταρράκτης) καθώς και την ανάπτυξη γλαυκώματος. Η άσκοπη ή λανθασμένη χορήγηση τους μπορεί να επιδεινώσει την εξέλιξη κάποιων τοπικών λοιμώξεων όπως η ερπητική κερατοεπιπεφυκίτιδα. Αυτά τα φάρμακα ΔΕΝ θα πρέπει να δίνονται χωρις συνταγή ή εμπειρικά από μη ειδικούς ως γενική θεραπεία για ένα κόκκινο μάτι.

Επιπλέον, η χρήση φακών επαφής μπορεί να επιδεινώσει μια αθώα επιπεφυκίτιδα. Οι φακοί επαφής, και ιδιαίτερα οι σκληροί, εμποδίζουν τη σωστή «αναπνοή» του κερατοειδούς και ερεθίζουν λόγω της παρατεταμένης τριβής (κατά το βλεφαρισμό) τον επιπεφυκότα. Έτσι, μπορούν να μετατρέψουν έναν απλό ερεθισμό σε μια σοβαρή αλλεργική αντίδραση.

Οι χρήστες φακών επαφής θα πρέπει να απέχουν από την χρήση τους όταν αισθανθούν δυσανεξία ή παρατηρήσουν ερεθισμό στο μάτι τους (κόκκινο μάτι).