Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας

Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς που βρίσκεται στον οπίσθιο πόλο του οφθαλμού. Είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση και για την ικανότητα των ατόμων να διακρίνουν τις λεπτομέρειες που απαρτίζουν κάθε τι που βλέπουμε.

Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μία πάθηση που στην ουσία αλλοιώνει το σημείο αυτό του αμφιβληστροειδούς, την ωχρά κηλίδα δηλαδή και προκαλεί θάμβος ( θάμπωμα ) στην κεντρική όραση του ασθενούς καθώς και δυσκολία ως προς την αντίληψη οπτικών ερεθισμάτων.

Τα συμπτώματα πολλές φορές διαφέρουν και ποικίλλουν μεταξύ των ασθενών. Συγκεκριμένα, στα πρώτα στάδια της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας πιθανότατα να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα. Βέβαια κατά τη διάρκεια ενός πλήρους οφθαλμολογικού ελέγχου η πάθηση αυτή γίνεται αντιληπτή ακόμη και σε περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι δεν είχαν μέχρι πρότινος ενδείξεις.

Τα κυριότερα συμπτώματα είναι τα εξής:

• Θάμβος όρασης
• Κεντρικό σκότωμα (απώλεια κεντρικής όρασης)
• Δυσκολία στο διάβασμα και στην οδήγηση
• Δυσκολία στην αναγνώριση προσώπων
• Μείωση της οπτικής οξύτητας
• Παραμορφωμένη όραση (μεταμορφοψία)
• Ανάγκη για περισσότερο φως
• Τέλος, σε περιπτώσεις προχωρημένης εκφύλισης έχουμε μέχρι και απώλεια όρασης.

Η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας συναντάται κυρίως σε άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών. Βέβαια, σημαντικός παράγοντας στην εμφάνιση της νόσου είναι και η γενετική προδιάθεση που αφορά επίσης ασθενείς που παρουσιάζουν συμπτώματα της πάθησης αυτής σε μικρότερη ηλικία. Ωστόσο, εκτός από την ηλικία και το οικογενειακό υπόβαθρο, σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της νόσου κατέχει ο σύγχρονος ανθυγιεινός τρόπος ζωής (δυτικού τύπου δίαιτες). Συγκεκριμένα, το κάπνισμα, η διατροφή καθώς και η μακροχρόνια έκθεση στις υπεριώδεις ακτινοβολίες του ηλιακού φωτός φαίνεται ότι επηρεάζουν την ωχρά κηλίδα και αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την πάθηση αυτή.

Οι δύο βασικότερες μορφές της είναι :

• Ξηρού τύπου (μη εξιδρωματική ή ατροφική μορφή) :

Είναι η συχνότερη και συνήθως η πιο ακίνδυνη μορφή ΗΕΩ καθώς η εξέλιξή της είναι αργή, γίνεται δηλαδή σταδιακή απώλεια της όρασης. Προκαλείται κυρίως από λέπτυνση, ατροφία καθώς και γήρανση της ωχράς. Η ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς χαρακτηρίζεται από κιτρινωπά και λευκά σωματίδια λιπιδίων και πρωτεϊνών ( drusen ) τα οποία εναποθέτονται μεταξύ αμφιβληστροειδούς και χοριοειδούς. Γι’ αυτή τη μορφή ΗΕΩ δεν υπάρχει στοχευμένη θεραπεία παρά μόνο κάποια ειδικά συμπληρώματα διατροφής. Σε προχωρημένες μορφές της, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει σοβαρή μείωση της οπτικής του οξύτητας και να χρειαστεί οπτικά βοηθήματα όπως μεγεθυντικούς  φακούς για τη διευκόλυνσή του.

• Υγρού τύπου (εξιδρωματική μορφή):

Είναι η μορφή της ηλικιακής εκφύλισης που αφορά ένα 10 – 15 % των ασθενών. Στην υγρού τύπου ωχρά κηλίδα αναπτύσσονται παθολογικά νεοαγγεία κάτω από τον αμφιβληστροειδή χιτώνα μέσω ενός παράγοντα που ονομάζεται VEGF (vascular endothelial growth factor). Αυτά είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία οιδημάτων και αιμορραγιών που συνεπάγονται με την  απώλεια όρασης των ασθενών. Η ηλικιακή εκφύλιση υγρού τύπου θεραπεύεται ή συντηρείται με τις ενδουαλοειδικές εγχύσεις Anti-VEGF με παράγοντα που εμποδίζει τον VEGF και περιορίζει τη δημιουργία νεοαγγείων και οιδημάτων. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η σταθεροποίηση της οπτικής οξύτητας των ασθενών και πολλές φορές και η βελτίωση της.

Αρκετές φορές η ΗΕΩ ξηρού τύπου μπορεί να μεταπέσει σε υγρής μορφής.

Για την διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας είναι απαραίτητη η διεξαγωγή ορισμένων εξετάσεων:

• Βυθοσκόπηση με μυδρίαση. Η εξέταση του βυθού των ματιού μπορεί να αποκαλύψει την ύπαρξη αλλοιώσεων και drusen (εναποθέσεων) που είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ΗΕΩ.
• Μέτρηση οπτικής οξύτητας.
• Διεξαγωγή Amsler test. Το test αυτό είναι τυπωμένο σε μία χάρτινη καρτέλα και αποτυπώνει ένα πλέγμα που αποτελείται από κάθετες και οριζόντιες γραμμές με μία τελεία στο κέντρο. Οι ασθενείς που πάσχουν από ΗΕΩ ξηρού ή υγρού τύπου, κατά την εξέταση με Amslertest διακρίνουν είτε κενά είτε κυματοειδείς γραμμές.
• Οπτική τομογραφία συνοχής (OCT ). Η εξέταση αυτή αναδεικνύει τις βλάβες του αμφιβληστροειδούς χιτώνα στην περιοχή της ωχράς.
• Ψηφιακή αγγειογραφία (Angio-OCT) ή αγγειογραφία με ενδοφλέβια χορήγηση ινδοκυάνης ή φλουοροσεΐνης με σκοπό την ανάκτηση πληροφοριών σχετικά με τις φλέβες και τις αρτηρίες του εσωτερικού του ματιού.