Η οφθαλμολογική εκτίμηση των παιδιών είναι απαραίτητη και απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και τρόπο προσέγγισης. Η όραση είναι από τις πιο ιδιαίτερες και σημαντικές αισθήσεις του ανθρώπου και αναπτύσσεται κιόλας από τα πρώτα έτη της ζωής του. Η όραση, ως διαδικασία κατά την οποία οι οφθαλμοί είναι σημαντικό και απαραίτητο να μάθουν να συνεργάζονται με τον εγκέφαλο και να ωριμάσουν, είναι πολύπλοκη. Η ωρίμανση αυτή συντελείται και ολοκληρώνεται τα πρώτα 8-9 πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου.
Γι’ αυτό και η σημασία του οφθαλμολογικού ελέγχου στην παιδική του ηλικία είναι μεγάλη. Διάφορα προβλήματα που ενδεχομένως παρουσιαστούν εκείνο το διάστημα, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανάπτυξη της όρασης και ακολούθως να οδηγήσουν σε χαμηλά επίπεδα οπτικής οξυδέρκειας για το υπόλοιπο της ζωής του ανθρώπου.
Η Παιδοοφθαλμολογία είναι ένας ειδικός τομέας της Οφθαλμολογίας που εξειδικεύεται στην εξέταση του οπτικού συστήματος των παιδιών, τη διάγνωση και τη θεραπεία των προβλημάτων που έχουν προκύψει. Ο παιδοοφθαλμίατρος δύναται να παρακολουθήσει, να εξετάσει και να προβεί σε οφθαλμολογική χειρουργική επέμβαση για ένα μεγάλο εύρος παιδοοφθαλμολογικών παθήσεων που παρουσιάζονται από τη γέννηση μέχρι και την ενηλικίωση του ανθρώπου.
Είναι μείζονος σημασίας ο πρώτος οφθαλμολογικός έλεγχος να πραγματοποιείται από τον παιδοοφθαλμίατρο μέχρι και την ηλικία των 3 ετών. Μ’ αυτό τον τρόπο μπορεί να διαγνώσει και να αντιμετωπίσει εγκαίρως μία πάθηση που ενδεχομένως τείνει να παρουσιαστεί. Κι αυτό είναι αρκετά σημαντικό λόγω του γεγονότος πως τα παιδιά ποτέ δεν θα παραπονεθούν ότι δεν βλέπουν καλά ή ότι νιώθουν ενόχληση στα μάτια τους.Η εξέταση στα νεογνά γίνεται συνήθως με έμμεση οφθαλμοσκόπηση, κατά την οποία διαγιγνώσκονται παθήσεις, όπως ο συγγενής καταρράκτης, το συγγενές γλαύκωμα κ.ά.
Η δεύτερη εξέταση πρέπει να γίνεται μεταξύ 2ου-3ου έτους της ηλικίας, όπου πραγματοποιείται έλεγχος της διάθλασης του παιδιού για παθήσεις όπως η μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός.
Εάν το παιδί δεν έχει άλλες εμφανείς παθήσεις (για παράδειγμα στραβισμό, η επόμενη εξέταση πρέπει να γίνεται στο 4ο έτος, πριν πάει σχολείο. Τότε μετράται η οπτική οξύτητα και η χρωματική αντίληψη, ενώ παράλληλα γίνεται προσπάθεια διαπίστωσης της ύπαρξης ή όχι στραβισμού.
Ο ΣΤΡΑΒΙΣΜΟΣ
Τι είναι ο στραβισμός ;
Ο στραβισμός είναι μία πάθηση κατά την οποία οι οφθαλμοί αδυνατούν και δυσκολεύονται να διατηρηθούν παράλληλα μεταξύ τους και να εστιάσουν στον ίδιο στόχο και στην ίδια κατεύθυνση. Το ένα μάτι έχει συνήθως τον κυρίαρχο ρόλο και το άλλο παρεκκλίνει. Υπάρχουν ωστόσο και λίγες πιθανότητες να παρεκκλίνουν και τα δύο μάτια, εναλλάξ. Η πάθηση του στραβισμού μπορεί να εμφανιστεί σε αρκετά μικρή ηλικία, ακόμα και πριν την ηλικία των 6 μηνών ( συγγενής στραβισμός ). Συναντώνται διάφοροι τύποι στραβισμού όπως άνω τροπία (το μάτι που παρεκκλίνει «κοιτάζει» προς τα άνω) , εσωτροπία (το μάτι που παρεκκλίνει «κοιτάζει» προς τη μύτη) , εξωτροπία κ.α.
Γι αυτό και η έγκαιρη διάγνωσή του είναι μεγάλης σημασίας, γιατί θα αποφευχθούν μόνιμα προβλήματα, όπως η απώλεια όρασης στο μάτι που στραβίζει καθώς και η διάγνωση σοβαρότερων παθολογικών προβλημάτων.
ΑΙΤΙΕΣ
Η πάθηση αυτή προκαλείται από ποικίλες αιτίες όπως :
- Κάποια διαθλαστικά προβλήματα π.χ υπερμετρωπία
- Κληρονομικότητα
- Νευροοφθαλμικές παθήσεις
- Ασθένεια ή υψηλό πυρετό
- Έντονη συναισθηματικά στρεσογόνο κατάσταση
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Οι επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει η πάθηση του στραβισμού, ενδέχεται να επηρεάσουν αρκετά την καθημερινότητα και την ψυχολογία ενός παιδιού.
- Η σημαντικότερη επίπτωση αφορά στην όρασή του και κατά συνέπεια την ανάπτυξη της αμβλυωπίας, του ¨τεμπέλικου¨ ματιού. Αυτό συμβαίνει γιατί το μάτι που στραβίζει ¨τεμπελιάζει¨ βαθμιαία και παύει να αναπτύσσεται σωστά.
- Ακόμη εξαιτίας του γεγονότος ότι τα δύο μάτια δεν συνεργάζονται, δεν εκτιμάται επαρκώς η αίσθηση του βάθους.
- Τέλος, είναι φανερή πολλές φορές η επιρροή που μπορεί να ασκήσει η πάθηση αυτή στην ψυχολογία των παιδιών εξαιτίας του αισθητικού κομματιού, της παρέκκλισης δηλαδή των ματιών του.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η θεραπεία αντιμετώπισης του στραβισμού στοχεύει στην αποκατάσταση και διατήρηση της καλής όρασης καθώς επίσης και στην ευθυγράμμιση των οφθαλμών που παρέκκλιναν. Μετά την ολοκλήρωση ενός πλήρους οφθαλμολογικού ελέγχου ώστε να διαπιστωθούν τα αίτια της πάθησης, ο οφθαλμίατρος δύναται να υποδείξει τον κατάλληλο τρόπο θεραπείας.
Σε περίπτωση διαθλαστικού σφάλματος, ο οφθαλμίατρος χορηγεί γυαλιά ώστε να επιτευχθεί το κατάλληλο επίπεδο όρασης. Ακόμη, πολλές φορές χρησιμοποιείται και η τεχνική κάλυψης του ¨καλού¨ ματιού για λίγη ώρα κατά τη διάρκεια της μέρας, με σκοπό να εξασκηθεί και το μάτι που στραβίζει, στοχεύοντας στη βελτίωση της όρασής του.
Αν η χορήγηση των γυαλιών όρασης δεν αποδειχθεί αρκετή για τη διόρθωση του προβλήματος, είναι αναγκαία η χειρουργική επέμβαση.
Με την χειρουργική επέμβαση επιτυγχάνεται η ενδυνάμωση ή η εξασθένιση των μυών καθώς επίσης και η μετατόπιση αυτών που ελέγχουν την κίνηση των ματιών με απορροφήσιμα ράμματα έτσι ώστε να ευθυγραμμιστούν τα μάτια. Η επέμβαση διαρκεί από 45 έως 60 λεπτά αναλόγως την περίπτωση. Στα παιδιά εφαρμόζεται γενική αναισθησία. Μετά την επέμβαση απαιτούνται τοπικές αντιβιοτικές και αντιφλεγμονώδεις σταγόνες. Η ερυθρότητα του οφθαλμού θα διαρκέσει μόνο λίγες εβδομάδες.
Ο Ψεύδοστραβισμός
Ο ψευδοστραβισμός είναι μια συνηθισμένη κατάσταση στην οποία τα μάτια του νεογνού, ή του παιδιού ενώ δεν έχουν κανένα πρόβλημα, φαίνονται σαν να αλληθωρίζουν και οφείλεται στο ότι η μύτη είναι πεπλατυσμένη στη βάση της και υπάρχει επίσης οεπίκανθος, δηλαδή μια πτυχή των βλεφάρων στην έσω γωνία των ματιών. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργείται η λανθασμένη εντύπωση του στραβισμού.
ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ
Τι είναι οι διαθλαστικές ανωμαλίες ;
Οι διαθλαστικές ανωμαλίες είναι οι παθήσεις όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός, οι οποίες προκαλούν θολή όραση. Είναι πολύ σημαντικό να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν εγκαίρως, για να μην επηρεάσουν μεταγενέστερα την όραση του παιδιού, της οποίας η ανάπτυξη διαρκεί μέχρι και τα 7 με 8 πρώτα χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου.
ΑΙΤΙΑ
Και τα 3 αυτά διαθλαστικά σφάλματα των ματιών είναι γενετικά προκαθορισμένα και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την κληρονομικότητα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
- Το παιδί δεν αναγνωρίζει από μακρινή απόσταση πρόσωπα και αντικείμενα.
- Βρίσκεται σε αρκετά μικρή απόσταση από την τηλεόραση ή κρατάει πολύ κοντά του κάτι που θέλει να παρατηρήσει ή να διαβάσει.
- Τέλος, ενδέχεται να παρεκκλίνουν τα μάτια του και να στραβίζει.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Ο τρόπος αντιμετώπισης της μυωπίας, της υπερμετρωπίας και του αστιγματισμού στις νεαρές ηλικίες πραγματοποιείται με τη χορήγηση γυαλιών οράσεως. Σε αρκετά σπάνιες περιπτώσεις, ο οφθαλμίατρος συνιστά χορήγηση φακών επαφής. Βέβαια, μετά την ενηλικίωση των παιδιών και σύμφωνα με κάποιες προαπαιτούμενες παραμέτρους που πρέπει να πληρούνται, ο χειρουργός οφθαλμίατρος μπορεί να προβεί σε laser(διαθλαστική χειρουργική) .
ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ
Τι είναι ο συγγενής καταρράκτης ;
Ο συγγενής καταρράκτης είναι η θόλωση του κρυσταλοειδούς φακού του ματιού και γίνεται εμφανής από τη γέννηση του παιδιού ή από τους πρώτους μήνες της ζωής του.
ΑΙΤΙΕΣ
- Ενδομήτριες λοιμώξεις, όπως για παράδειγμα το τοξόπλασμα.
- Μεταβολικές και χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
- Προωρότητα.
- Κληρονομικά αίτια.
- Κάποιο τραύμα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Το πιο σύνηθες σύμπτωμα του συγγενούς καταρράκτη είναι η λευκή αντανάκλαση της κόρης του ματιού, η οποία είναι εύκολο να γίνει ορατή σε γονείς και παιδιάτρους. Ωστόσο ορισμένες φορές ο συγγενής καταρράκτης μπορεί να προκαλέσει και στραβισμό, με αποτέλεσμα η διάγνωση να γίνει μετά από εξέταση για ενδεχόμενο στραβισμό.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η αντιμετώπιση και η θεραπεία του συγγενούς καταρράκτη είναι πολύ σημαντική. Αυτό σημαίνει πως μετά τη διάγνωσή του, ο εξειδικευμένος χειρουργός οφθαλμίατρος θα πρέπει να προβεί άμεσα σε χειρουργική επέμβαση από τους 2 πρώτους μήνες της ζωής του παιδιού. Βέβαια, εάν η περίπτωσή του δεν είναι προχωρημένη και δεν επηρεάζει την όραση του παιδιού σε μεγάλο βαθμό, υπάρχει η δυνατότητα να αντιμετωπιστεί συντηρητικά, με συστηματική παρακολούθηση από οφθαλμίατρο, χωρίς να είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση.
ΣΥΓΓΕΝΗΣ ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΡΙΝΟΔΑΚΡΥΪΚΟΥ ΠΟΡΟΥ
Τι είναι η συγγενής απόφραξη ρινοδακρυïκού πόρου ;
Πρόκειται για μια πάθηση κατά την οποία παρατηρείται δακρύρροια στο ένα ή και στα δύο μάτια και είναι αρκετά σύνηθες στα βρέφη.
ΑΙΤΙΕΣ
- Στένωση ή απόφραξη της ρινοδακρυϊκής αποχετευτικής οδού στη βαλβίδα του Hasner.
- Κάποιες φορές είναι αποτέλεσμα της καθυστερημένης ωρίμανσης του ρινοδακρυïκού συστήματος των παιδιών.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Το κυριότερο σύμπτωμα που παρουσιάζεται λόγω της πάθησης αυτής είναι η συνεχόμενη δακρύρροια στους οφθαλμούς. Ωστόσο κάποιες φορές είναι διαλειμματική ή με πυώδεις εκκρίσεις να παρατηρούνται πάνω στις βλεφαρίδες και βλέννες στο εσωτερικό του ματιού. Ακόμη, ως σύμπτωμα μπορεί να εμφανιστεί μία ερυθρή διόγκωση στις εσωτερικές γωνίες των ματιών ή σπανιότερα να μολυνθεί η περιοχή αυτή με αποτέλεσμα να προκληθεί φλεγμονή.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Η αντιμετώπιση και η θεραπεία της δακρύρροιας κατά έναν μεγάλο βαθμό είναι συντηρητική στους πρώτους 12 μήνες ζωής εξαιτίας του γεγονότος πως μέχρι και ενός έτους μπορεί να ωριμάσει το ρινοδακρυïκό σύστημα του βρέφους. Γι αυτό το λόγο ύστερα από υπόδειξη του οφθαλμιάτρου, οι γονείς είναι απαραίτητο να καθαρίζουν με μία κομπρέσα την περιοχή των ματιών που έχουν πυώδεις και βλεννώδεις εκκρίσεις, αφού όμως πρώτα την έχουν βρέξει σε χλιαρό νερό. Η εντατική εφαρμογή τοπικού μασάζ του ρινοδακρυïκού συστήματος βοηθάει στην διατήρηση της βατότητας του. Αν ωστόσο τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν μέσα στον 1ο χρόνο ζωής του βρέφους θα πρέπει να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση, συγκεκριμένα σε καθετηριασμό του πόρου, κατά την οποία εισέρχεται ένας μικρός καθετήρας στη δακρυïκή οδό και στη συνέχεια γίνεται πλύση με φυσιολογικό ορό. Σε περίπτωση αποτυχίας λόγω ανατομικής ανωμαλίας, εφαρμόζεται σε μεγαλύτερη ηλικία, περίπου 4 – 5 χρονών μία επέμβαση που ονομάζεται δακρυοασκορρινοστομία. Στην επέμβαση αυτή ο χειρουργός οφθαλμίατρος κάνει μία μικρή τομή στη μύτη, ώστε να παρακάμψει τον αποφραγμένο ρινοδακρυïκό πόρο και να συνδέσει το δακρυϊκό ασκό με το εσωτερικό της μύτης. Και οι δύο επεμβάσεις πραγματοποιούνται υπό γενική αναισθησία χωρίς ωστόσο να απαιτούν νοσηλεία και παραμονή στο νοσοκομείο.
Είναι μείζονος σημασίας, να γνωρίζουν οι γονείς την αναγκαιότητα της πρόληψης. Ο έγκαιρος οφθαλμολογικός και διαθλαστικός έλεγχος στα παιδιά μπορεί να αποτρέψει ενδεχόμενα προβλήματα καθώς και να βοηθήσει σημαντικά στην πρόληψη παθήσεων που αφορούν κυρίως τους μικρούς μας φίλους.
